Czego w podręcznikach nie znajdziecie...

Ten blog powstał z myślą o tych, którzy uczą się języka czeskiego.

Chciałabym tutaj regularnie przedstawiać nowe zagadnienia (słówka języka mówionego, metafory, homonimy), a także pokazywać ciekawe strony związane z nauką języków obcych.

Kim jestem? Rodowitą Czeszką, lingwistką, od 10 lat Warszawianką, lektorem i tłumaczem języka czeskiego :-)

Jeśli macie dość tradycyjnych podręczników i chcecie wreszcie opanować język mówiony (Obecná čeština), serdecznie zapraszam!



środa, 28 grudnia 2011

Śmiać się (j. potoczny)

Dziś pokażę parę słów", które w języku potocznym oznaczają "śmiać się". Drugie dwa wyrazy oprócz potoczności mają także cechy języka slangowego, młodzieżowego. Znaczeniewo są wszystkie synonimiczne - opisują głośny śmiech, wielki ubaw.

1) řehtat se - np. Petr celý večer vyprávěl vtipy, kterým jsme se strašně řehtali.
2) řehnit se - np. Proč se tak řehníš? Řekl jsem snad něco směšného?
3) tlemit se - np. Už z dálky jsem viděl, že se tlemí. Asi si vyprávěly, jak jsem před nimi minule uklouznul.
4) chlámat se - np. Na Silvestra jsme šli na kopec a chlámali se, že se nám to klouže.

czwartek, 22 grudnia 2011

Být v pohodě (j. potoczny)

Být v pohodě (v poho) można byłoby przetłumaczyć jako "spoko", "luz", wszystko w porządku, wszystko pod kontrolą, wyluzuj.

Np. Nezapomněl jsi klíče? Jasně, že ne. Buď v pohodě, zdáš se mi nějaká nervózní.
Je to v pohodě (v klidu). Udělal jsem všechny zkoušky a mám teď 3 měsíce prázdnin.

Tak pěkné Vánoce a hodně pohody v novém roce 2012 (buďte v pohodě v příštím roce 2012).
JK

sobota, 17 grudnia 2011

Znać kogoś jak własną kieszeń

Znát někoho jako svý boty. - Znać kogoś jak własną kieszeń.
np. Vím, co chceš říct. Znám tě jak(o) svý boty.
Prahu znám jak svý boty. Narodil jsem se tam, studoval a bydlel 25 let.

Podobne znaczenie ma także "vidět někomu až do žaludku". Tutaj nacisk jest na znajomości ukrywanych emocji i skrytych zamiarów drugiej osoby.
Np. Nesnaž se to zatajit. Stejně ti vidím až do žaludku.
Viděla jsem mu až do žaludku. Byl vzteklý kvůli práci a ne kvůli špatně zaparkovanému autu, ale nechtěl to přiznat.

środa, 14 grudnia 2011

Pyšný x pyszny

"Pyšný" po czesku oznacza "dumny". Natomiast "pyszny" po polsku oddają czeski odpowiedniki "výborný, vynikající, skvělý".

pyšný - dumny (np. Pohádka o pyšné princezně patří k velmi oblíbeným a známým pohádkám.)
výborný, vynikající, skvělý - pyszny (np. Ten oběd byl výborný/ vynikající/ skvělý).

sobota, 10 grudnia 2011

Záchod x zachód

Dziś przedstawiam kolejny śmieszny przykład z naszych pokrewnych języków.
Záchod po czesku oznacza bowiem ubikację. A więc:

záchod - ubikacja
np. Jdu na záchod. - Idę do ubikacji (a nie na zachód)
Na záchodě nebyl papír. - W ubikacji nie było papieru.

západ - zachód
np. Fouká západní vítr. - Wieje zachodni wiatr.
Na západní frontě klid. - Na Zachodzie bez zmian. (tytuł książki)

środa, 7 grudnia 2011

Sklep x sklep

Wracając do homonimów, mam dla was dziś jedno fajne słówko (a właściwie trzy).
sklep - piwnica
Kam jdeš? Dolu do sklepa schovat kolo.

obchod/ krám (potocznie) - sklep
Kam jdeš? Do obchodu/ krámu pro chleba a něco k večeři.

pivnice - piwiarnia, pub
Kam jdeš? Mám sraz s klukama v pivnici Pod Lípou.

sobota, 3 grudnia 2011

Gapić się (j. potoczny)

W języku czeskim mamy dużo możliwości do wyboru, jak wyrazić czasownik "gapić się".

1. koukat (neutralne określenie, patrzeć, oglądać) Np. Koukal jsem se na televizi.
2. čumět (slangowe, wręcz wulgarne, ale bardzo często używane, gapić się, dziwić się) Np. Co čumíš? Vypadni! lub To je teda překvapení, to čumim.
3. čučet (slangowe, gapić się) Np. Čučel na mě, jakoby mě viděl poprvé.
4. civět (slangowe, gapić się) Np. Civěla na mě s nechápavým výrazem na tváři.
5. vejrat (slangowe, gapić się) Np. Vejral hodinu na jednu stránku a nevěděl, o čem četl.

Kilka ostatnich wpisów było dla zaawansowanych użytkowników, więc obiecuję kilka następnych postów dla mniej zaawansowanych kursantów :-)

czwartek, 1 grudnia 2011

Olać coś (j. potoczny)

Bardzo często można w Czechach usłyszeć jeden z poniższych wyrazów, który jest odpowiednikiem dla polskiego czasownika "olać coś".

Są one emocjonalnie nacechowane:
1. Vykašli se na to! 
2. Vyprdni se na to! (nieco mocniejsze "Olej to!")
3. Vyser se na to! (najmocniejsze, wulgarizm)

niedziela, 27 listopada 2011

Facet i kobieta (j. potoczny)

Zacznijmy zagadką. Co oznaczają zdania:
V tom baráku byl ňákej chlap a ňáká ženská. Ty vado, dyť to byl brácha se ségrou!

Racja. Język potoczny czasami nie różni się tylko w końcowkach przymiotników. Otóż tłumaczenie na język podręcznikowy, czyli "spisovný".

V tom domě byl nějaký muž a nějaká žena. Ty hovado, vždyť to byl bratr a sestra!

barák - dům
chlap, chlápek - muž
ženská - žena
brácha - bratr
ségra - sestra
dyť/ dyk - vždyť
ty vado - ty hovado/ ty vole (wulgarizm)

czwartek, 24 listopada 2011

imprezować (j. potoczny)

pařit, kalit znaczy w języku potocznym a wręcz w slangu studentów - imprezować
pařba, kalba - impreza, balanga

poniedziałek, 21 listopada 2011

pieniądze - prachy (j. potoczny)

Pieniądze - peníze, prachy (potocznie)
bůra - to pięć koron
pětka - dziesięć koron
np. tři pětky - trzydzieści koron
meloun - milinon koron

czwartek, 17 listopada 2011

Język potoczny - część II.

Końcówka "-ka"
Podobnie jak "- ák" dla rzeczowników rodzaju męskiego pełni taką funkcję końcowka "-ka" dla rodzaju żeńskiego. Czyli skraca wyraz i dodaje nacechowanie potoczne.

Np. cestovka - cestovní kancelář
realitka - realitní kancelář
základka - základní škola
zdrávka - zdravotní škola
rychlovka - něco na rychlo

poniedziałek, 14 listopada 2011

znaki języka potocznego (mówionego) - część I.

Końcówka "-ák"

Dziś odpoczniemy od homonimów i obejrzymy sobie jeden z typowych elementów języka potocznego (mówionego), z tzw. obecné češtiny. Dzięki końcówce "-ák" dochodzi do skrócenia dwóch wyrazów w jeden, w dodatku nowe słowo uzyskuje nacechowanie potoczne.

np. šopák - šopský salát
hlavák - hlavní nádraží
bavorák - auto BMW nebo alkoholický nápoj cola s rumem
smažák - smažený sýr
řidičák - řidičský průkaz
Václavák - Václavské náměstí
Mírák - Mírové náměstí

piątek, 11 listopada 2011

Skutečný - skuteczny

Dziś kolejna para homonimów.
Skutečný znaczy bowiem rzeczywisty.
Skuteczny to po czesku účinný.

Np. Dvanáctiletý chlapec, který zachránil svého kamaráda z rozvodněného potoka, byl skutečný hrdina.
Znáš nějakou účinnou dietu? Chtěla bych zhubnout pár kilo.

czwartek, 10 listopada 2011

Kompot-kompot synonimy?

Pozostańmy dziś jeszcze przy temacie jedzenia. Nie muszę tutaj pisać, z czym kojarzy się Polakowi słowo kompot. W Czechach też jemy kompoty, ale właśnie - jemy (a nie pijemy)!
A więc Czech zjada kompot (owoce ze słoika np. brzoskwinie w puszcze czy czereśnie z weków) jako dodatek do dania głównego. Resztę (czyli sok z owoców) zostawia. W Polsce dokładnie na odwrót - kompot pije się a owoce niekoniecznie zjada.

A więc jeśli pojedziecie do Czech i zamówicie w knajpie kompot, dostaniecie miseczke owoców:-)
Jeśli Czech przyjedzie do was, wyjaśnijcie mu najpierw, że proponujecie coś słodkiego do picia:-)

poniedziałek, 7 listopada 2011

Możliwe nieporozumienia- květen, kwiecień

květen, kwiecień

Miesiące uczy się człowiek raczej w kursie podstawowym, ale nie zaszkodzi małe przypomnienie.
Czeski "květen" to maj! No i kwiecień to po czesku "duben".

Np. Dostali jsme pozvánku na konferenci v květnu. Dostaliśmy zaproszenie na konferencję w maju.
Letos jsou Velikonoce v dubnu. W tym roku jest Wielkanoc w kwietniu.

sobota, 5 listopada 2011

Pierwszy obiad u teściowej

Buráky - buraki

Dziś podzielę się śmieszną historyjką z czasów, kiedy nie znałam jeszcze polskiego. Pojechaliśmy na obiad do teściowej. Jakie było moje zdziwienie, kiedy zapytała, czy chcę do kurczaka z ziemiakami podać buraki! Oczywiście jako Czeszka miałam od razu na myśli ... fistaszki :-)
Dyplomatycznie powiedziałam, że może później i dopiero, gdy pojawiły się buraczki na talerzach pozostałej rodziny - dotarło do mnie.

Buráky- nebo také arašídy, arašídové oříšky to nejsou polské buraki.

Do zobaczenia przy kolejnych "fałszywych przyjaciołach tłumacza".

piątek, 4 listopada 2011

Trup to nie trup :-)

Trup - trup
To fajny i śmieszny przykład czeskiego i polskiego homonimu.
Czeski trup oznacza bowiem kadłub (najczęściej samolotu) lub tułów człowieka.

Np. Letadlo muselo nouzově přistát na břiše. Naštěstí se jeho trup nerozlomil ani nezačal hořet.
Chodil vzpřímeně. Jeho trup byl jak svíčka.

środa, 2 listopada 2011

Mám nápad!

Nápad - napad
aneb první lekce o homonymech

Czeskie słówko "nápad" znaczy "pomysł".
Np. Nedávno jsem dostala nápad, že zkusím psát blog.
Půjdeme dnes do kina? Výborný nápad, jasně!